ആര്‍ത്ഥിക ദാരിദ്ര്യത്തെക്കാള്‍ മൂര്‍ച്ഛിക്കുന്നത് ആദ്ധ്യാത്മിക ദാരിദ്ര്യം.
-ടി.ആര്‍.സോമശേഖരന്‍
അഹിതം ചെയ്യാതിരിക്കുക എന്നത് നിഷേധാത്മകമായ സേവനമാണല്ലോ. ഭാവാത്മകമായ സേവനം ഹിതം ചെയ്യുക എന്നതാണ്. അതിനുമുണ്ട് താരതമ്യം. തന്റെ സ്വാര്‍ത്ഥത്തിനു ഹാനി വരാത്തിടത്തോളം മറ്റുള്ളവരുടെ പ്രയോജനത്തിനായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുക എന്നതൊന്ന്. സ്വാര്‍ത്ഥം ഉപേക്ഷിച്ചും പരഹിതമാചരിക്കുന്നത് മറ്റൊന്ന്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നവരാണ് സേവകന്മാരാകുന്നത്.
സേവിക്കുക എന്നിടത്ത് ആരെ? എങ്ങനെ? എന്തിന്?
എന്നീ ചോദ്യങ്ങള്‍ വരുന്നു. സര്‍വ്വ പ്രാണികളെയും പ്യത്യക്ഷത്തില്‍ സേവിക്കാന്‍ ആര്‍ക്കും വയ്യല്ലോ. ചിലരെ സേവിക്കുന്നു. ആരാണ് ഈ ചിലര്‍? ശരീരങ്ങളാണോ? മനസ്സുകളാണോ? ഇവയൊക്ക പരിചരണമാവശ്യപ്പെടുകയും നാമതു ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാല്‍ നാം അവിടവരെ കണ്ടാല്‍ മതിയോ? ശരീരവും മനസ്സുമൊക്കെ ജഡമാണ്. നാം ശവത്തെയാണോ സേവിക്കുന്നത്? അതോ ശവത്തിലിരിക്കുന്ന ശിവനെയാണോ? നിശ്ചയമായും നാം ചെയ്യുന്ന കര്‍മ്മമൊക്കെ ശിവാരാധനമാകണം. ഇതുകൊണ്ടു വരുന്ന മാറ്റം ചെറുതല്ല.
ഒരു വശത്തുനാം സേവിക്കുന്നവര്‍ നമ്മേക്കാള്‍ എളിവരല്ല.
നാം അവര്‍ക്കു മേലെയല്ല; നാം അവര്‍ക്ക് ഉപകാരം ചെയ്യുകയില്ല. പിന്നെയോ, നമ്മെ അനുഗ്രഹിക്കാന്‍ ഭഗവാന്‍ അവരുടെ രൂപത്തില്‍ വന്നിരിക്കെയാണ് എന്നു നാം മനസ്സിലാക്കും. നമ്മിലെ ശിവനെ കാണാന്‍ നമുക്ക് ഇതേക്കാള്‍ എളുപ്പമുള്ള വഴി എന്തുണ്ട്? മറുവശത്ത്, നമ്മില്‍ ഈ ബോധം വേണ്ടത്ര ശക്തിപ്പെട്ടാല്‍, അതു സേവ്യരിലും വ്യാപിക്കും. തങ്ങള്‍ ദീനരും ദു:ഖിതരും നന്ദിതരും പീഡിതരും ഒന്നുമല്ലെന്നും പരമാനന്ദസ്വരൂപനായി ശാന്തമൂര്‍ത്തിയായ ശിവനാണെന്നും ക്രമേണ അവര്‍ക്കും തോന്നിത്തുടങ്ങും. മനുഷ്യന് അവന്റെ ശിവത്വം വെളിപ്പെടുത്തിക്കൊടുക്കുന്നതാണ് പരമമായ സേവനം.
എങ്ങനെ സേവിക്കണം? എന്തിനെന്നു തീരുമാനമായാലേ എങ്ങനെ എന്നു ചിന്തിക്കാനാവൂ. സേവിക്കുന്നത് ക്ഷണികമായ ആശ്വാസം നല്‍കാനാണോ? എങ്കില്‍ ഉണ്ണാനില്ലാത്തവര്‍ക്കു ഊണും ഉടുക്കാനില്ലാത്തവര്‍ക്കു വസ്ത്രവും കൊടുക്കുന്നിടത്ത് സേവനം പൂര്‍ണ്ണമായി. അതങ്ങനെയാകുമെന്ന് ആലോചനയുള്ള ആരും സമ്മതിക്കില്ലെല്ലോ. ഉണ്ടവര്‍ക്കു വീണ്ടും വിശപ്പുണ്ടാവുകയും ഉടുത്തവരുടെ വസ്ത്രം ജീര്‍ണ്ണിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോള്‍ വീണ്ടും സേവനമാവശ്യമാകുന്നു. ഇതിന് അതിരുണ്ടോ? അപ്പോള്‍ സേവനം ഒരിക്കലും കൃതാര്‍ത്ഥമാവില്ലെന്നു വരുന്നു. സേവനം പാഴ്‌വേലയാണെന്നു തോന്നിയാല്‍ പിന്നെ ആര്‍ സേവിക്കാനൊരുങ്ങും?
സമാജത്തിന്റെ പുന:സൃഷ്ടിയില്‍ക്കുറഞ്ഞ ഒന്നുമല്ല സേവനത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. സമാജത്തെ പുന:സൃഷ്ടിക്കുക എന്നാണര്‍ത്ഥം. കാരണം വ്യക്തികളുടെ സമാജഭാവകൊണ്ടാണ് സമൂഹം ജീവിക്കുന്നത്. അതു പൊയ്‌പ്പോയാല്‍ പരസ്പരസ്‌നേഹവും സഹകരണവും സഹാനുഭൂതിയുമാല്ലാഞ്ഞ് സമാജം അതിന്റെ സമഷ്ടിവ്യക്തിത്വം നഷ്ടപ്പെട്ട് ആള്‍ക്കൂട്ടമായ് പോവുകയും അതില്‍ ഓരോരുത്തരും തനിയെയാവുകയും ചെയ്യും. അവിടെ സംസ്കാരം അറുതിയാവുന്നു. സമാജം, സംസ്കാരം, രാഷ്ട്രം ഇവമൂന്നും ഒന്നുതന്നെയാണ്. ഇതുവ്യക്തിയിലാണ് ജീവിക്കുന്നത്. അവിടെ അതിന്റെ ജീവിതം ഭദ്രമാക്കുക – രാഷ്ട്രം ജീവിച്ചിരിക്കാന്‍ അതൊന്നേ മാര്‍ഗ്ഗമുള്ളൂ. അപ്പോള്‍ ഒരൊറ്റ വ്യക്തിയെ സേവിക്കുന്നതും രാഷ്ട്രസേവനമാണെന്നും കാണും.
സമാജം വ്യക്തിഹൃദയത്തില്‍ സജീവമായിരിക്കുന്നതിന്റെ ലക്ഷണം തീവ്രമായ സമാദകര്‍ത്തവ്യബോധമാണ്. അതിനെ ജ്വലിപ്പിക്കലും പ്രവൃത്തിയില്‍ കൊണ്ടുവരലുമാണ് സേവനത്തില്‍ മൗലികമായത്. എത്രപേരെ സേവിച്ചു എന്നതിനേക്കാള്‍ പ്രധാനമാണ് എത്രപേരില്‍ സേവനമനോഭാവം ജനിപ്പിച്ചു എന്നത്. കാരണം, അത് കൂടുതല്‍ സ്ഥായിയാകുന്നു. അതു നിര്‍മ്മാണാത്മാകമാകുന്നു. ജലാശയമുണ്ടാക്കുന്നതുപോലെയാണത്.
സേവിക്കപ്പെടുന്നവരില്‍ ക്രമേണ സേവന മനോഭാവം വളര്‍ത്തണം. സേവ്യന്മാര്‍ ഓരോരുത്തരും ഓരോ സേവകനായി മാറണം. ‘ഇത്രനാളും സമാജം എന്നെ സേവിച്ചു. ഇനി ഞാന്‍ സമാജത്തെ സേവിക്കട്ടെ. ഇത് എന്റെ പരിപാവനവും അലംഘനീയവുമായ കര്‍ത്തവ്യമാണ്. എന്റെ ജീവിതം ഇതിലൂടെയേ ധന്യമാവൂ” എന്ന് അവര്‍ക്ക് തോന്നണം. മനസ്സിനെ ഇങ്ങനെ രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുമ്പോഴാണ് സമൂഹത്തിന്റെ പുന:സൃഷ്ടി നടക്കുന്നത്.
അവശരൊക്കെയും ആശ്വാസമന്വേഷിക്കുന്നു. ദ്രവ്യലാഭമല്ല; സ്‌നേഹത്തിനും അംഗീകാരത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള തൃഷ്ണയുടെ ശമനമാണ് അവര്‍ക്കു പ്രധാനം. ‘എന്നെ സ്‌നേഹിക്കാന്‍ ആളുകളുണ്ട്; എനിക്ക് സ്‌നേഹിക്കാനും. ഞാന്‍ എന്റെ സമാജത്തിനു വേണ്ടപ്പെട്ടവനാണ്’ എന്ന അനുഭവം ശക്തിയിലേയ്ക്കും ആനന്ദത്തിലേക്കുമുള്ള പുനര്‍ജനമാകുന്നു. അതില്ലായ്കില്‍ സമാജം എന്ന അനുഭവം തന്നെ എങ്ങനെയുണ്ടാകും? എങ്ങനെ സേവിക്കണം എന്ന പ്രശ്‌നത്തിന്റെ ഉത്തരം ഇവിടെയാണ് സേവിക്കുന്നവര്‍, സേവിക്കപ്പെടുന്നവര്‍ എന്ന ദൈ്വതം അവസാനിച്ച് സമാജം എന്ന അദൈ്വതം ഉദിക്കണം. അവിടെ പിന്നെ സേവനവുമില്ല; സഹജീവിതമേ ഉള്ളൂ. ഒരവയവിയുടെ ഭിന്നാവയവങ്ങള്‍ തമ്മിലുള്ള സഹജീവിതം. അവയവങ്ങളുടെ ഭേദം ഗൗണവും അവയവിയുടെ ഏകത്വം മുഖ്യവുമായി ഒരേയൊരു ഹിതം; ഒരേയൊരു പ്രിയം; അതു തന്നില്‍നിന്ന് അഭിന്നമായ സമാജത്തിന്റെ എന്ന ബോധവും അതില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന പ്രവൃത്തിയും, സാര്‍വത്രികമായ മമതയും തുല്യമായ സുഖദു:ഖങ്ങളും. അങ്ങനെ രാഷ്ട്രവൈഭവത്തിന്റെ അവശ്യം ഭാവിയും പര്യാപ്തവുമായ കാരണം – ഏകയോഗക്ഷേമമായ സമാജത്തിന്റെ സാക്ഷാത്കാരം ഉളവാകുന്നു.
പാരസ്പര്യ നിയമത്തെ അനുസരിക്കുന്ന കര്‍മ്മത്തെ യജ്ഞം എന്നു പറയുന്നു. അതിനെ ലംഘിക്കുന്ന കര്‍മ്മം ചൗര്യമാകുന്നു. ചോരന്റെ പ്രൃവൃത്തി; കളവ്, നി:സ്വാര്‍ത്ഥബുദ്ധിയോടെ സര്‍വ്വഹിതത്തെ ലക്ഷ്യമാക്കി ചെയ്യുന്ന ഏതു കര്‍മ്മവും യജ്ഞമാക്കുക എന്നതാണ് സനാതനധര്‍മ്മത്തിന്റെ ആഹ്വാനം. ഹിന്ദുസംസ്‌കാരത്തിന്റെ പ്രാചീനമായ പേര് സനാതനധര്‍മ്മം എന്ന പേരു പ്രചരിക്കും മുമ്പേയുണ്ടായിരുന്ന പേര് – യജ്ഞം എന്നായിരുന്നു. യജ്ഞസംസ്‌കാരമാണ് ഭാരതീയ സംസ്കാരം. ജനഹൃദയങ്ങളില്‍ യജ്ഞഭാവന വറ്റിപ്പോകുമ്പോള്‍ ഭാരതം ഇല്ലാതാകും. അതുകൊണ്ട്, യജ്ഞസംസ്‌കാരം വളര്‍ത്തലാണ് ഇവിടെ രാഷ്ട്രപുനര്‍നിര്‍മ്മാണ യജ്ഞഭാവനയെ ഉണ്ടാക്കാനും വളര്‍ത്താനുമുള്ള ഉപായങ്ങളിലൊന്നാണ് യാഗം. യാഗത്തില്‍ സര്‍വ്വരുടെയും പരസ്പരാശ്രിതത്വവും പരസ്പരപൂരകതയും അനുഭവിച്ചറിയാനും ഒരു മനസ്സായി അല്പകാലം യാഗസന്നിധിയില്‍ ജീവിക്കാനും അവസരമുണ്ടാകുന്നു. മനോദോഷങ്ങള്‍ക്കു മേല്‍ക്കൈ കിട്ടുന്ന കലികാലത്ത് അവയെ നീക്കിക്കളഞ്ഞ് പകരം ഗുണങ്ങള്‍ ഉത്പാദിപ്പിക്കാന്‍ സുലഭമായ മഹായാഗം സേവനമത്രേ.
മനസ്സിനെ ശുദ്ധമാക്കുന്നതാലോചിക്കുമ്പോള്‍ രസരമായ ഒരു സത്യം വെളിപ്പെടുന്നു. അശുദ്ധിയാണ് മനസ്സ് ശുദ്ധമാക്കുമ്പോള്‍ മനസ്സില്ലാതാകും! അപ്പോള്‍ എന്തുണ്ടാകും? ആത്മാവുമാത്രം. ത്രിഗുണങ്ങളാണ് മനസ്സെന്നു നേരത്തെ പറഞ്ഞല്ലോ. സത്ത്വഗുണമാണ് മനസ്സായി പരിണമിക്കുന്നത്. അതില്‍ രജസ്സും തമസ്സും കലര്‍ന്നിരിക്കുന്നു.
ഇവായണു മനസ്സിന്റെ മാലിന്യം. ഇവ നീക്കിസത്ത്വത്തെ ശുദ്ധമാക്കുമ്പോള്‍ ഒറ്റയ്ക്കു നില്‍ക്കാന്‍ വയ്യായ്കയാല്‍ ആ ശുദ്ധസത്ത്വം തനിയേ നശിച്ച് നിര്‍ഗുണമായ ആത്മാവില്‍ നാമെത്തുന്നു. ഇങ്ങനെ എത്തിച്ചേരല്‍ സമാധി എന്നു പറയപ്പെടുന്നു. യോഗം എന്ന് ഇതിന്റെ പര്യായമാണ്. സമാധിയുടെ ഉപായത്തിനും യോഗമെന്നു പറയുന്നു. യോഗത്തിന്റെ ഉപായമായ കര്‍മ്മം – യജ്ഞമായി അനുഷ്ഠിക്കുന്ന, നിഷ്‌കാമമായ, കര്‍മ്മം – കര്‍മ്മയോഗമാകുന്നു. ഇങ്ങനെ സേവനം സേവകനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ആദ്ധ്യാത്മികസാധനയാകുന്നു. മോക്ഷകാരണമാകുന്നു. ഇതിലൂടെ സമാജത്തിന്റെ ഹിതവും നിര്‍വ്വഹിക്കപ്പെടുന്നു. ഇങ്ങനെ തന്റെ മോക്ഷത്തിനും സമാജഹിതത്തിനും കാരണമായ സേവനത്തെ വിവേകിയായ ആര്‍ കൊണ്ടാടുകയില്ല?
നടരാജനാണ് ശിവന്‍. നാട്യമത്രേ ലോകജീവിതം. പരമാര്‍ത്ഥം അതിനപ്പുറം ലോകശൂന്യമായ സദാശിവനാണ്. ഇതു കളിയാണെന്നു മറക്കാതിരിക്കുക. സാധനയില്‍ കാര്‍ക്കശ്യവും ശാഠ്യവുമരുത്. ശരീരവും മനസ്സും എപ്പോഴും പ്രശാന്തിയില്‍ ലയിച്ചിരിക്കട്ടേ. എങ്കിലേ നാട്യം മധുരോദാരമാക്കി, കളി തീര്‍ത്ത്, അരങ്ങുവിടാനാകൂ. സ്വധര്‍മ്മം സമര്‍പ്പണപൂര്‍വ്വം നിര്‍വ്വഹിക്കുക, ശേഷം കളിയാശാനു വിടുക.
ആര്‍ത്ഥികദാരിദ്ര്യത്തേക്കാള്‍ ധാര്‍മ്മികവും ആദ്ധ്യാത്മികവുമായ ദാരിദ്ര്യമാണ് ഇക്കാലത്ത് മൂര്‍ച്ഛിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇന്നത്തെ ‘അഭ്യസ്തവിദ്യര്‍’ നിരക്ഷരരേക്കാള്‍ മൂര്‍ഖരാണ്. അവര്‍ക്ക് സദ്‌വിദ്യയും സച്ചാരിത്ര്യവും നല്‍കുന്നത് പട്ടിണിക്കാരെ സേവിക്കുന്നതുപോലെയോ പട്ടിണിക്കാരെ സേവിക്കുന്നതുപോലെയോ അതിലേറെയോ പ്രധാനമാകുന്നു. അതുകൂടാതെ സമൂഹത്തിന്റെ ജീര്‍ണ്ണത പരിഹരിക്കാവതല്ല. സുഖികളും ശ്രീമാന്മാരുമാണ് ജീര്‍ണ്ണതയുടെ ഞാറ്റുകണ്ടം. ഈ കണ്ടമത്രയും കളകള്‍ മാത്രമാണ്. അവയെ ഞാറെന്നു തെറ്റിദ്ധരിക്കുന്നിടത്തുവിനാശം പൂര്‍ണ്ണമാകുന്നു. സേവനത്തിന്റെ കൈകള്‍ അവരിലേക്കും നീളട്ടെ, അധികം ആസ്ഥയോടെ ശുഷ്‌കാന്തിയോടെ അങ്ങനെ സേവനം രാഷ്ട്രപുനര്‍നിര്‍മ്മാണത്തിന്റെ അഗ്ര്യമായ ഉപായമാകട്ടെ.
